Amniyosentez hamilelikte yapılan tarama testlerinden biri olup, her hamileye uygulanmayıp, sadece gerekli görülmesi durumunda kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemin temel amacı anne karnındaki bebeğin genetik hastalıkların ve anomalilerin erken dönemde incelenerek teşhis edilmesini sağlamaktır. Teşhis edilen probleme yönelik ise yapılacak müdahaleler erken evrede gerçekleşir.

Amniyosentez Nasıl Yapılır?

Gebelik döneminde anne adayının karnında yer alan, bebeğin de içerisinde olduğu amniyon sıvısı olarak adlandırılan sıvıdan alınan örnek ile hastalık teşhisi konulmaktadır.

Hamilelikte İkili Tarama Testi başlıklı yazımızda uygulanan testler, 1/100.000, 1/250.000 vb. gibi olasılıkları verirler. Amniyosentez ise, olasılık yerine, herhangi bir anomalinin varlığını veya yokluğunu direkt olarak bildirir. Bu nedenle, bazı hekimler, özellikle 36 yaş üzerindeki gebeliklerde, ikili ve üçlü tarama testlerini yapmayıp, doğrudan amniyosentez ile net sonucu görmeyi amaçlayabilmektedirler.

Anne karnından alınan amniyon sıvısının içerisinde  bebek hücreleri yer almakta olup, laboratuvar ortamında incelenerek  birçok hastalık teşhis edilebilmektedir.

Amniyosentez işleminde iğne ile anne karnından rahim içerisine girilerek sıvı örneği alınır. İşlem oldukça kısa sürede tamamlanabilmekte olup, düşük riskleri bulunur. Bunun için ise hekim onayı dahilinde yapılır. Bu yapılan tarama testi gebelik takibini yapan doktor tarafından; anne adayının ya da bebeğin belirli sağlık tehlikesinin olabileceğini durumlarda gerek görüldüğü taktirde uygulanmaktadır.

Amniyosentez Hangi Durumlarda Uygulanır?

Amniyon sıvısının tetkiki ile birçok hastalığın teşhisi net olarak konulabilmektedir. Yapılan işlemlerde bazı hastalıkların erken evrede önüne geçilmesi açısından önem kazanır. Ülkemizde birçok hastalığın teşhisinde kullanılan bu yöntem özellikle bazı hastalıklarda yol haritası çizebilmektedir.

Bu işlem, aşağıdaki durumlar ve şüpheler söz konusu ise yapılır;

• Down sendromu varlığının tespiti için,
• Edward sendromu hastalığı tespitinde,
• Patau sendromu tespitinde,
• Kromozom yapısından kaynaklı olan diğer hastalıklarda,
• Akciğer anomalilerinde,
• Enfeksiyon problemlerinde,
• Anne ve baba adaylarının kan uyuşmazlığı olduğunda,
• Anne rahminde bulunan bu sıvının olması gereken miktarın üstüne çıkması durumunda da fazlalık alınması için,
• Babalık testi istendiğinde,
• Anne adayının geçmiş gebelik hikâyelerinde kromozomsal anomalilerin olmuş olması durumunda,
• Gebelik takibinde olağan dışı durumlar ile karşılaşıldığında,
• Genetik olarak ailenin hikâyesinde kistik fibrozis, orak hücre anemisi, kas distrofisi gibi hastalıkların olduğu durumlar.

Amniyosentez Ne Zaman Yapılır?

Uygulamanın yapılması için öngörülen amaç ne zaman yapılacağı hakkında belirleyici rol oynamaktadır. Bunlar;

• Eğer genetik rahatsızlıkların teşhisi amacı ile yapılıyor ise gebelik döneminin ikinci döneminde denk gelen 15-20. haftaları arasında yapılabilmektedir.
• Akciğer gelişimi ve olası akciğer problemleri ile ilgili durumun teşhis edilmesi için ise; gebeliğin en erken 32 haftası ile en geç 39 haftasında yapılmaktadır.
• Babalık testi amacı ile yapılan Amniyosentez uygulamasını gebeliğin her döneminde yapmak mümkündür.
• Amniyosentez sıvısının fazla olması sebebi ile uygulanacak ise doktorun onay verdiği her an yapılabilmektedir.

Adım Adım Amniyosentez İşlemi Nasıl Yapılır?

• Gebelik süreci içerisinde herhangi bir nedenden ötürü uygulanacak bu işlemi, gebelik takibini yapan hekimin uygun görmesi durumunda yapılabilmektedir.
• Anne ve baba adaylarına bu işlemin neden yapılması gerekliliği aktarılarak, nasıl olacağı bilgisi aktarılır.
• Anne ve baba adaylarından yazılı onay alınır.
• İşlem, gebeliğin 20. haftasından önce uygulanıyor ise rahimi desteklemek amacı ile anne adayının idrarını yapmaması, mesanenin dolu olması istenir. 20. Haftadan sonra yapılan işlemlerde ise mesanenin boş olması istenir.
• Ultrason yöntemi ile bebek görüntülenir. Görüntüleme devam ederken amniyosentez iğnesi karından batırılarak rahim içerisine girilir. İşlemin yapılma amacına göre amniyosentez sıvısı istenilen miktarda alınır. Laboratuvar ortamında incelemeleri sağlanır.
• İşlem esnasında anne adaylarının karnında hafif ağrı ya da kramp olabilmektedir. Bu esnada anne adayının hiç hareket etmemesi gerekir. İşlem sonrasında ise hafif ağrı ve hafif kanama yaşanması normaldir. İşlem sonrasında cinsel ilişki ve sportif aktivitelere bir hafta ara verilir.

Amniyosentez Riskli Mi?

Amniyosentez işleminin yapılması gereken gebeliklerde, ebeveynlerin en çok endişe ettikleri bu işlemin riskli olup olmadığıdır. İşlemin riskleri arasında bulunanlar;

• Amniyosentez işleminde düşük yapma ihtimali çok düşük de olsa vardır. Bu durumda hekiminize güvenmeli bu konuda birlikte süreci yönetmeye çalışmalısınız.
• Tüm cerrahi işlemlerin taşımış olduğu enfeksiyon riskini Amniyosentez işlemi de taşımaktadır.
• Annenin kan grubu ile bebeğin kan grubunda fark olduğunda, yapılan amniyosentez işlemi bebekte çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Bu nedenle annenin kan grubu testi mutlaka baştan yapılır.
• Anne adayı Hepatit B, Hepatit C ya da HIV enfeksiyonu taşıyor ise işlem esnasında bebeğe geçme durumu yaşanabilir. Bu sebeple anne adaylarına işlem öncesinde bu testler uygulanmakta ve uygulanan testler neticesinde işlemin yapılıp yapılmamasına yönelik kararı hekim verecektir.

Amniyosentez Sonucu Nasıl Değerlendirilir?

Amniyon sıvısının tetkik sonuçları, işlemden sonra ortalama 2- 3 hafta içerisinde sonuçlar alınabilmektedir.

Yapılan işlem ile tespit edilmek istenen hastalık için ne yapılması gerektiğin dair kesin sonuçlar alınabilmektedir. Bu durumda tedavi edilemeyecek olan hastalıklar için pozitif çıkanlarda, anne ve bebeğin yaşamını tehdit eden nitelikte olduğunda gebelik sonlandırılabilir.

Tedavisi mümkün olan hastalıklarda ise erken dönemde tanı konularak olası problemlerin önüne önceden geçilerek önlem alınmış olur.